#: locale=pl ## Action ### URL LinkBehaviour_0F586801_347D_5690_41C8_1A4D1875501A.source = https://bunkry.pl/ LinkBehaviour_807944C2_AF2F_AF58_41C5_0B41CDBB8CA0.source = https://bunkry.pl/ LinkBehaviour_8EBDB6EF_AF11_AB29_41AC_47656CB6DCF6.source = https://bunkry.pl/ LinkBehaviour_0F57A814_347D_56B0_41BD_9E0A1B29F71E.source = https://bunkry.pl/ ## Hotspot ### Text HotspotPanoramaOverlayTextImage_D83F9949_C8C7_0C2C_41E7_9507819AECE3.text = KIENITZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_D85DAD09_C945_042F_41D8_CFECD3826CC5.text = KOSTRZYN HotspotPanoramaOverlayTextImage_D968E3EC_C8C5_03E5_41E3_D91878E37CCB.text = KOSTRZYN HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7F5982_C947_0C1C_41D3_422AEDDA13C1.text = KIENITZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DB1EA6D8_C945_042C_41D9_806C09A3E924.text = KIENITZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD536983_C9CD_0C23_419C_B737AF3FDF21.text = KIENITZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD374291_C9CD_3C3C_4171_D22F5C46318B.text = KLESSIN HotspotPanoramaOverlayTextImage_9CBA77CE_BDDD_CA3E_41D3_042BAA5C2C32.text = KLESSIN HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7CF981_C947_0C1C_4172_3E4E38BAA9DA.text = KLESSIN HotspotPanoramaOverlayTextImage_DBD76092_C945_3C3C_41E0_6085DC39E855.text = KOSTRZYN HotspotPanoramaOverlayTextImage_DAB9AC82_C9CF_041C_41E6_B6CAD0D77916.text = KOSTRZYN HotspotPanoramaOverlayTextImage_C76084E0_C8C5_041D_41BE_93F7B7B7A402.text = MIĘDZYRZECZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7F9982_C947_0C1C_41C8_5C5B26982EC7.text = MIĘDZYRZECZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DB6400BC_C943_1C64_41D9_2750B0EB8AB2.text = MIĘDZYRZECZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_D97C97AC_C8C7_0464_41AE_F3AB8E0959CD.text = MIĘDZYRZECZ HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD5030C3_C945_1C23_41D4_02221573D4C1.text = MRU HotspotPanoramaOverlayTextImage_D99BF981_C8C5_0C1F_41D0_BF4A2D3DD7A8.text = MRU HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7F0981_C947_0C1C_41DE_957E749D00A7.text = MRU HotspotPanoramaOverlayTextImage_9B7064E4_BDD3_4FE2_41D0_E3D2861614CA.text = MRU HotspotPanoramaOverlayTextImage_D809F03A_C8C7_1C6D_41E3_FFD20CB73BAA.text = MUZEUM W SŁOŃSKU HotspotPanoramaOverlayTextImage_D88FB6C6_C8C3_0424_41D8_230B62008A11.text = SEELOW HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7E0983_C947_0C1C_41CE_FE9BAAD792D5.text = SEELOW HotspotPanoramaOverlayTextImage_DB4C512D_C947_3C64_41CD_D5149B8EFD3F.text = SEELOW HotspotPanoramaOverlayTextImage_DB1E5C3F_C947_0464_41E4_6CB0771A7093.text = SEELOW HotspotPanoramaOverlayTextImage_DA4A3C94_C943_0424_41E3_7EB78561C6A4.text = SŁOŃSK HotspotPanoramaOverlayTextImage_D86AEA96_C8C5_0C24_41C8_15956952EA22.text = SŁOŃSK HotspotPanoramaOverlayTextImage_DD7FD982_C947_0C1C_41CE_D88597FF5535.text = SŁOŃSK \ ### Tooltip HotspotMapOverlayArea_B8339983_A804_BAFD_41E1_8FE7D1BBB9FD.toolTip = Międzyrzecki Rejon Umocniony \ HotspotMapOverlayArea_B8DCC11C_A804_AA0B_41E4_1B216D420E0E.toolTip = Muzeum Bitwy o Wzgórza Seelow HotspotMapOverlayArea_B8C206DF_A804_D605_41E2_C792F8387B34.toolTip = Muzeum Twierdzy Kostrzyn HotspotMapOverlayArea_BB099422_A805_AA3F_41BB_4A1E80101829.toolTip = Muzeum w Słońsku HotspotMapOverlayArea_B87197FD_A804_B605_41DE_24BF7CD9342F.toolTip = Pałac w Klessinie HotspotMapOverlayArea_B88E58FF_A80C_FA05_41BF_336A3D2C48AF.toolTip = Pomnik w Kienitz HotspotMapOverlayArea_BB58D340_A805_EE7B_41A9_1102FD4978AA.toolTip = Zamek w Międzyrzeczu ## Media ### Floorplan ### Image imlevel_B6E62BFB_AC72_A4A6_41DD_A802B6B7277E.url = media/map_B9206F57_A805_F605_41CB_80EC3E639D1C_pl_0.png imlevel_B6E63BFC_AC72_A4A2_41D2_83007F7956D7.url = media/map_B9206F57_A805_F605_41CB_80EC3E639D1C_pl_1.png imlevel_B6E60BFC_AC72_A4A2_41E2_3D2D477C63F7.url = media/map_B9206F57_A805_F605_41CB_80EC3E639D1C_pl_2.png imlevel_B6E66BFC_AC72_A4A2_41E5_2ABF7257373D.url = media/map_B9206F57_A805_F605_41CB_80EC3E639D1C_pl_3.png imlevel_27DCA622_0190_605B_4174_3A643CC5BE11.url = media/panorama_92E13FE0_98DE_4E95_41CD_98431A3D65C6_HS_4fo4ncde_pl.png imlevel_27DC45C6_0190_63DB_417D_9029139E5E96.url = media/panorama_92E13FE0_98DE_4E95_41CD_98431A3D65C6_HS_xc2o4f06_pl.png imlevel_27A57AD4_0190_61FF_4171_12ABE9A165F6.url = media/panorama_92E29AED_98DD_F66F_41DF_A8F8C3EC0E19_HS_9sos3dbr_pl.png imlevel_27A66B06_0190_6058_4178_7F9ADEFA6B3E.url = media/panorama_92E29AED_98DD_F66F_41DF_A8F8C3EC0E19_HS_o842mk40_pl.png imlevel_27AB5AA8_0190_6057_4172_939A0EE1F9C4.url = media/panorama_92E29AED_98DD_F66F_41DF_A8F8C3EC0E19_HS_xf53ja98_pl.png imlevel_27AB6A75_0190_60B9_4166_8846BDD92A8C.url = media/panorama_94C6D562_9B14_1BF7_419B_53F9D92135F0_HS_ff6zpeoj_pl.png imlevel_27AA2A45_0190_60D9_416C_B0306CECCA2A.url = media/panorama_94C6D562_9B14_1BF7_419B_53F9D92135F0_HS_tmpdpau5_pl.png imlevel_27D16879_0190_60A9_417B_0344554FC76F.url = media/panorama_952E7E12_9914_0330_41E0_567AB8572745_HS_9q6su9i4_pl.png imlevel_27D268AA_0190_61AB_4178_7BC5F5B02446.url = media/panorama_952E7E12_9914_0330_41E0_567AB8572745_HS_d0ur8uu0_pl.png imlevel_27D2C8DD_0190_61E9_413F_BD92EFED2E40.url = media/panorama_952E7E12_9914_0330_41E0_567AB8572745_HS_lzqpwesn_pl.png imlevel_27D6A840_0190_60D7_4179_3771563D2280.url = media/panorama_972405F7_9914_1ADC_41D7_14E6CCBE2203_HS_65z9bxvd_pl.png imlevel_27D5C810_0190_6077_417D_79B6B118004C.url = media/panorama_972405F7_9914_1ADC_41D7_14E6CCBE2203_HS_tq2nhgrr_pl.png imlevel_27AD195C_0190_60EF_4120_DF5FD0F10B10.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_6qtnbt3s_pl.png imlevel_27AD89B3_0190_63B9_4165_06911D746A83.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_87imr85x_pl.png imlevel_27AD7984_0190_605F_4163_23FA99EA0F5E.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_9cvuy92o_pl.png imlevel_27A88A1D_0190_6069_4171_D9F00816F935.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_eh4vlyfe_pl.png imlevel_27D28913_0190_6079_417D_E33D93F4BAA2.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_friw81fx_pl.png imlevel_27A879E7_0190_63D9_4176_4BFF8B14FB88.url = media/panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6_HS_uf2tfziz_pl.png imlevel_27DB877E_0190_60AB_4179_8F7CBF2E5C2E.url = media/panorama_AA3835FE_9B1D_FACC_41DF_25F5E8849BB0_HS_fcilrkky_pl.png imlevel_27D4E7A6_0190_605B_414A_ED7B6A5F65B0.url = media/panorama_AA3835FE_9B1D_FACC_41DF_25F5E8849BB0_HS_id3y5n69_pl.png imlevel_27D5C7DB_0190_6FE9_4158_8CC311E42E0F.url = media/panorama_AA3835FE_9B1D_FACC_41DF_25F5E8849BB0_HS_r1p1qkwe_pl.png imlevel_27DDA655_0190_60F9_4162_E4299D77E471.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_3r8yj89f_pl.png imlevel_27D9A710_0190_6077_4178_617C5D76A7BE.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_auz8do2i_pl.png imlevel_27DFF6D8_0190_61F7_4165_01C5EE7793A6.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_cisdw6nz_pl.png imlevel_27DAB74A_0190_60EB_4166_C60DAAF8137A.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_hawwmyz5_pl.png imlevel_27DE4693_0190_6079_4175_1568A92E899D.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_ilu50zxg_pl.png imlevel_27D876A6_0190_605B_4172_C603EBEFA0B7.url = media/panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E_HS_tbe9yv30_pl.png ### Title panorama_952E7E12_9914_0330_41E0_567AB8572745.label = DRON_KLESSIN_ver panorama_9724EB74_9914_0FDC_41B8_BC512B8DACB6.label = Dron_Kostrzyn_final panorama_B2A42469_9B7C_19F4_41DD_12D80F49E45E.label = Dron_Kostrzyn_środek_final panorama_92E29AED_98DD_F66F_41DF_A8F8C3EC0E19.label = Dron_Seehower2_final_popr panorama_AA3835FE_9B1D_FACC_41DF_25F5E8849BB0.label = Dron_Słońsk1_final panorama_972405F7_9914_1ADC_41D7_14E6CCBE2203.label = Dron_czołg_fin panorama_94C6D562_9B14_1BF7_419B_53F9D92135F0.label = Dron_miedzyrzecze_fin panorama_FA252869_A807_5A0D_4197_8DAC5B3D553B.label = Kienitz panorama_9446CE8D_9B14_094C_41D2_A2045D3E911A.label = Kleesin_2-SharpenAI-Softness panorama_9588B6DF_9B14_06CD_41A5_CAE3AC71DA10.label = Klessin panorama_86946F85_9B14_073C_41DF_80DAA33EE40B.label = Kostrzyn panorama_8B80931E_9B1C_3F4C_41B3_C1D5EF9DFCD9.label = Kostrzyn_1-SharpenAI-Softness panorama_892D4786_9B1C_073C_41D6_0C39319287AC.label = Kostrzyn_2-SharpenAI-Softness panorama_89BCA7FB_9B1C_06D5_41E1_039E246222E5.label = Kostrzyn_3-SharpenAI-Softness panorama_8109CC3B_9B14_0954_41E0_270172653BAC.label = Kostrzyn_6-SharpenAI-Softness panorama_85148707_9B0C_073D_41E3_421C189017BF.label = Kostrzyn_8-SharpenAI-Softness panorama_953C96A0_A80C_F63B_4196_6EB0532F0E12.label = MRU panorama_9547AC02_98FB_D195_41E2_AADDC7F946EB.label = MRU_1-DeNoiseAI-standard-SharpenAI-Softness panorama_EB7CF3E5_A804_EE05_41E1_E92D5A72765D.label = MRU_10-SharpenAI-Softness panorama_952746C1_A80B_767D_41B9_65DAF3F0AEB0.label = MRU_11-SharpenAI-Softness panorama_942570B6_98FA_52FD_4199_5930DD87E6B5.label = MRU_2-DeNoiseAI-standard-SharpenAI-Softness panorama_9427B692_98FA_7EB4_41D5_7B7C0EB95BB0.label = MRU_3-DeNoiseAI-standard-SharpenAI-Softness panorama_94278B29_98FA_5794_41E1_307B41DD64D0.label = MRU_4-DeNoiseAI-standard-SharpenAI-Softness panorama_946C9984_993C_0111_41E0_C7329817DF72.label = MRU_5_fin-SharpenAI-Softness panorama_A2F01F60_A81B_763B_41D7_AF887B03F0C6.label = MRU_6 panorama_974AC738_A80D_760B_41CA_4F13C30C8113.label = MRU_7-SharpenAI-Softness panorama_CE51BB0F_A807_7E05_41E1_51541BA41E01.label = Międzyrzecz panorama_973A27A6_990C_077C_41DB_FB4B4F30D7BD.label = Międzyrzecz_1-SharpenAI-Softness panorama_E4FDB87C_C94D_0CE4_41B1_9C7D1295489A.label = Międzyrzecz_2-SharpenAI-Softness panorama_94AF8926_990C_0B7C_41D7_AAC3B67B487D.label = Międzyrzecz_4-SharpenAI-Softness panorama_94AF629A_990C_1954_41CD_6C35E335F8EC.label = Międzyrzecz_5-SharpenAI-Softness panorama_92E13FE0_98DE_4E95_41CD_98431A3D65C6.label = Międzyrzeczki Rejon Umocniony panorama_BC62C167_9B14_1BFD_41E2_3CAE78250F35.label = Seelow panorama_BC08FB5B_9B14_0FD4_41BF_B1EC5E40EDB1.label = Seelow_2-SharpenAI-Softness panorama_BC083853_9B14_09D4_41DB_03571EF0E3E5.label = Seelow_3-SharpenAI-Softness panorama_BC0920E0_9B17_FAF4_41C6_05B1804713F0.label = Seelow_5-SharpenAI-Softness panorama_BC08F8C2_9B14_0934_41D3_EB949B0B9624.label = Slonsk_1_popr-SharpenAI-Softness panorama_BC0F0011_9B14_1954_41D0_26D3D267B599.label = Slonsk_2_popr-SharpenAI-Softness panorama_BC0F5AD4_9B14_0EDC_41E0_41D558398D95.label = Slonsk_3_popr-SharpenAI-Softness panorama_BC021298_9B14_3954_41D5_234A1584CE8F.label = Slonsk_4_popr-SharpenAI-Softness panorama_BC0D8E43_9B14_0934_41D6_9918A7469661.label = Słońsk map_B9206F57_A805_F605_41CB_80EC3E639D1C.label = mapka_00000 ## Popup ### Body htmlText_433A24BC_66AD_4CA9_41CC_913234C41327.html =
Słońsk (do 1945 roku Sonnenburg) to miejscowość kryjąca w sobie także niezwykłą,wielowiekową historię. Niezwykle istotnym rozdziałem w historii Słońska są dzieje ciężkiego więzienia i obozu koncentracyjnego. W okresie Republiki Weimarskiej więzienie sonnenburskie stało się miejscem odosobnienia dla wielu działaczy politycznych. Po dojściu do władzy Hitlera cieszące się złą sławą miejsce zaczęło funkcjonować jako pierwszy niemiecki obóz koncentracyjny, do którego kierowano przeciwników politycznych reżimu nazistowskiego. Więźniowie byli maltretowani fizycznie i psychicznie. Jednym z najbardziej znanych więźniów był Carl von Ossietzky, niemiecki dziennikarz, opozycjonista, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Po ponad roku funkcjonowania zamknięto obóz koncentracyjny, ale natychmiast powołano ciężkie więzienie, które przez kolejne lata było miejscem kaźni i cierpienia przeciwników reżimu nazistowskiego. Do najbardziej dramatycznych wydarzeń doszło w nocy z 30 na 31 stycznia 1945 roku, kiedy to wymordowano 819 więźniów różnej narodowości.
W 2022 roku przypada 77. rocznica tej tragedii. W związku z tym Zespół Szkół w Słońsku wraz ze stowarzyszeniem Kulturerben e.V. oraz gminą Słońsk realizują projekt pn. „77. rocznica zagłady więźniów hitlerowskiego Obozu Sonnenburg”. W programie znajduje się msza święta, uroczystości przy pomniku Ofiar Obozu przy Muzeum Martyrologii i na cmentarzuwojennym oraz spotkanie przedstawicieli rodzin pomordowanych, władz i organizacji z Polski, Niemiec, Luksemburga oraz innych krajów. Te rocznicowe wydarzenie stanowi ważny element pojednania polsko-niemieckiego oraz budowania wspólnej pamięci o historii i tożsamości narodów europejskich. Projekt współfinansowany jest ze środków Programu Współpracy INTERRG V A Brandenburgia – Polska 2014-2020 w ramach Funduszu Małych Projektów (FMP) w Euroregionie PRO EUROPA VIADRINA oraz budżetu państwa.
Przykładem znakomitej współpracy polsko-niemieckiej są także odbywające się w Słońsku warsztaty, w których uczestniczy młodzież ze Słońska, Fürstenwalde, Berlina i innych miejscowości położonych po obu stronach Odry. Spotkania te są możliwe dzięki partnerowi stowarzyszeniu Kulturerben e.V., z którym gmina Słońsk współpracuje już od wielu lat.
htmlText_947C841C_B024_F39C_41E4_5B17C4C2AAEC.html =
Wieś Kienitz położona jest bezpośrednio nad Odrą. Był to pierwszy przyczółek dla Armii Czerwonej po zachodniej stronie rzeki Odry w ostatnich dniach II wojny światowej. Oto historia tych wydarzeń:
Wczesnym rankiem 31 stycznia 1945 r. na miejsce przybyły części 5 sowieckiej Armii Uderzeniowej rzeka Odra w okolicach Kienitz. Lód na rzece jest bardzo cienki. Czołgi nie mogą jej przekroczyć. Tylko dwa bataliony piechoty Armii Czerwonej forsują rzekę. Zaskoczeni manewrem generała Nikołaja Bersarin, mieszkańcy nie stawiali większego oporu. Pierwszy przyczółek po zachodniej stronie rzeki został zdobyty. W ciągu godziny będzie miał szerokość cztery i głębokość dwa kilometry. Wieczorem przybywają pierwsze jednostki Wehrmachtu. Na wsi i w okolicy walki stają się dramatyczne, zwłaszcza w rejonie portu. Cywile próbują schronić się w łodziach. Niestety nieustanny ogień obu stron sprawia, że ​​jest to śmiertelna pułapka. Region Oderbruch stanie się ostatnim polem bitwy wojny tuż przed Berlinem. Zginą tu dziesiątki tysięcy żołnierzy i cywilów. Jednocześnie jest to początek niszczenia unikalnego krajobrazu. Bitwa finalnie będzie trwała trzy miesiące. Osiemdziesiąt procent domów Kienitz zostanie zniszczonych. Z prawie dwóch tysięcy mieszkańców wraca tylko sto osób.
Dziś Kienitz upamiętnia te wydarzenia na różne sposoby : trzy różne miejsca symbolizują tu historię. W centrum miasta przypomina czołg T 34, przy zaporze na Odrze pomnik i wreszcie można zwiedzić
kościół jako wzór do odbudowy po wojnie.
htmlText_A6696978_BDF4_C6E3_41E1_384439BBE5A0.html =
BASTION FILIP – obiekt o przeznaczeniu typowo militarnym, położony w południowo-wschodnim rogu twierdzy, z jednej strony osłonięty wodami fosy, a z drugiej wodami Odry. Zbudowany został w 1568 r. podczas pierwszego okresu fortyfikowania miasta. Ma kształt trapezu o konstrukcji ziemno-ceglanej. Bastion ten był początkowo wysokim nasypem ziemnym i dopiero z czasem został wzmocniony uzyskując dzisiejszy wygląd. Ziemne wały obmurowano ceglanymi ścianami, a we wnętrzu wyryto system korytarzy i pomieszczeń oraz zaopatrzonych w strzelnice kazamat. Ich łączna powierzchnia wynosi 1769 m 2 . Do bastionu można było się dostać długim, nieco obniżającym się korytarzem. Został on zaprojektowany w taki sposób aby umożliwić załodze obronę nawet w przypadku, gdyby nieprzyjaciel sforsował masywne drzwi i dostał się do środka. Bastion Filip stanowił ważny i nowoczesny element całych fortyfikacji. Dostosowany do użycia artylerii oraz prowadzenia ognia flankującego miał trudną do zniszczenia konstrukcję. W latach 1569-1706 na Bastionie stał wiatrak młyński. W 1709 r. francuscy fortyfikatorzy przegrodzili płynącą pod bastionem odnogę Warty, przekształcając ją w fosę. W postawionej przez nich przegrodzie (grodzy) znajdował się otwór, przez który wody Odry łączyły się z wodami fosy, a odpowiedni mechanizm pozwalał na regulowanie poziomu wody w przylegającej do bastionu fosie. Ze względu na swoje usytuowanie załoga bastionu mogła kontrolować ruch statków w zlewisku Warty i Odry oraz drogi do Kostrzyna ze Słońska i Frankfurtu. W pierwszej połowie XX w. Bastion Filip przestał pełnić rolę obiektu wojskowego. W 1929 r. w podziemiach bastionu otworzono Muzeum Twierdzy Kostrzyńskiej – „Kasematten-Museum”. W muzeum eksponowano kopie uzbrojenia i wyposażenia garnizonu twierdzy. Niestety, zarówno dawne muzeum jak i jego eksponaty uległy zniszczeniu w 1945r.
htmlText_2CF88519_67AF_4B53_41CE_02F97221B809.html =
BASTION FILIP – obiekt o przeznaczeniu typowo militarnym, położony w południowo-wschodnim rogu twierdzy, z jednej strony osłonięty wodami fosy, a z drugiej wodami Odry. Zbudowany został w 1568 r. podczas pierwszego okresu fortyfikowania miasta. Ma kształt trapezu o konstrukcji ziemno-ceglanej. Bastion ten był początkowo wysokim nasypem ziemnym i dopiero z czasem został wzmocniony uzyskując dzisiejszy wygląd. Ziemne wały obmurowano ceglanymi ścianami, a we wnętrzu wyryto system korytarzy i pomieszczeń oraz zaopatrzonych w strzelnice kazamat. Ich łączna powierzchnia wynosi 1769 m 2 . Do bastionu można było się dostać długim, nieco obniżającym się korytarzem. Został on zaprojektowany w taki sposób aby umożliwić załodze obronę nawet w przypadku, gdyby nieprzyjaciel sforsował masywne drzwi i dostał się do środka. Bastion Filip stanowił ważny i nowoczesny element całych fortyfikacji. Dostosowany do użycia artylerii oraz prowadzenia ognia flankującego miał trudną do zniszczenia konstrukcję. W latach 1569-1706 na Bastionie stał wiatrak młyński. W 1709 r. francuscy fortyfikatorzy przegrodzili płynącą pod bastionem odnogę Warty, przekształcając ją w fosę. W postawionej przez nich przegrodzie (grodzy) znajdował się otwór, przez który wody Odry łączyły się z wodami fosy, a odpowiedni mechanizm pozwalał na regulowanie poziomu wody w przylegającej do bastionu fosie. Ze względu na swoje usytuowanie załoga bastionu mogła kontrolować ruch statków w zlewisku Warty i Odry oraz drogi do Kostrzyna ze Słońska i Frankfurtu. W pierwszej połowie XX w. Bastion Filip przestał pełnić rolę obiektu wojskowego. W 1929 r. w podziemiach bastionu otworzono Muzeum Twierdzy Kostrzyńskiej – „Kasematten-Museum”. W muzeum eksponowano kopie uzbrojenia i wyposażenia garnizonu twierdzy. Niestety, zarówno dawne muzeum jak i jego eksponaty uległy zniszczeniu w 1945r.
htmlText_12F0F368_67A2_CFF1_41D8_C4BF52B53691.html =
BRAMA BERLIŃSKA – wybudowana została ok.1578 r. i początkowo wyglądała
zupełnie inaczej - posiadała tylko jedno przęsło, które zamykane było solidną bramą z obydwu stron. Rozwój miasta spowodował jednak, że takie rozwiązanie, z punktu widzenia komunikacyjnego, okazało się niewydolne. Brama Berlińska była więc wielokrotnie przebudowywana, a swój obecny wygląd uzyskała dopiero ok. 1877r. Wiele razy zmieniała także swoją nazwę. Początkowo nazywana Bramą Gorzyńską, w dokumentach z początków XVII w. wymieniana jest jako Brama Lubuska, a później Brama Odrzańska. W XVIII w. przybiera nazwę Bramy Długiej Grobli. Po kolejnej przebudowie w 1797r. nazwa została zmieniona na Bramę Berlińską. Ze względu na swoje usytuowanie skupiała ruch podróżnych w kierunku zachodnim, dlatego mówiono, że stanowi "wrota do Brandenburgii". W przypadku zagrożenia wojennego chroniona była wodami fosy, artylerią znajdujących się w pobliżu rawelinów oraz osłaniających ją bastionów Król i Królowa. W swym początkowym okresie (do 1604r.) ze względów obronnych była niedostępna dla ogółu podróżnych. Brama Berlińska jest ceglaną budowlą, składającą się z dwóch zasadniczych części. Pierwszą stanowią, pełniące funkcję komunikacyjną, dwa tunele przejazdowe o kolebkowym sklepieniu i kształcie prostokątów. Drugą natomiast pomieszczenia mieszkalno-obronne, w których przebywała straż oraz główny fortyfikator. Elewację budowli zdobi fryz arkadowy i gzyms koronujący oraz wieńczą stylizowane wieżyczki. Od 2 maja 1931 r. aż do zakończenia II wojny światowej na szczycie bramy umieszczony był charakterystyczny orzeł cesarski z lanego żelaza (przeniesiony z rozebranej Bramy Sarbinowskiej). Po uruchomieniu tramwajów w pierwszej połowie XX w. przez bramę przebiegała dwutorowa linia łącząca Stare Miasto z jej dzielnicami, po której do dzisiaj widać ślady na sklepieniu. Najprawdopodobniej wówczas pojawił się napis "Böhmerwald&Czeski Las" wskazujący zarazem rekreacyjny park jak i… pobliską gospodę.
htmlText_42A94D7E_66A5_5DA6_41B1_22A31DE06068.html =
BRAMA CHYŻAŃSKA – swe istnienie jak i nazwę zawdzięcza położonej niegdyś tuż obok niej słowiańskiej osadzie rybackiej – Chyży. Osada ta wznosiła się na sąsiadującej z murami twierdzy, a nieistniejącej już dzisiaj wyspie. Dopiero przeprowadzona w XVI w. rozbudowa twierdzy połączyła kładką miasto z wyspą, a w murach obronnych pojawiła się „furta” zwana Chyżańską. Z czasem nad furtą wzniesiono pomieszczenia służbowe Mistrza Wałowego, którego zadaniem było nadzorowanie murów i wałów obronnych. Do 1789 r. Brama Chyżańską służyła jedynie ruchowi pieszemu (stąd właśnie początkowa nazwa furta). Otwierana była tylko dwukrotnie w ciągu dnia – rano i wieczorem w celu dostarczenia świeżych ryb na miejski rynek oraz dwór książęcy. Po rozbudowie twierdzy w 1888 r. brama uzyskała swój dzisiejszy wygląd stając się ceglaną budowlą z szerokim ciągiem jezdnym i dwoma sklepionymi pomieszczeniami po bokach. Elewację budowli zdobi fryz arkadowy i niewielkie, stylizowane wieżyczki. Do bramy prowadzi przerzucony przez fosę brukowany most. Od strony Odry bramę osłaniał Bastion Filip, a od przodu bronił dostępu do bramy Rawelin August Wilhelm (co ciekawe zbudowany ok. 1631 przez wojska szwedzkie Gustawa Adolfa, blokujące miasto podczas wojny trzydziestoletniej, a po ich odstąpieniu włączony w skład fortyfikacji). Do rawelinu prowadziła nieistniejąca już dzisiaj kładka. Z Bramy Chyżańskiej wiodła droga w kierunkach na Słońsk i Frankfurt.
htmlText_2E02C24C_67AD_C931_41CE_2741D91F7CB8.html =
BRAMA CHYŻAŃSKA – swe istnienie jak i nazwę zawdzięcza położonej niegdyś tuż obok niej słowiańskiej osadzie rybackiej – Chyży. Osada ta wznosiła się na sąsiadującej z murami twierdzy, a nieistniejącej już dzisiaj wyspie. Dopiero przeprowadzona w XVI w. rozbudowa twierdzy połączyła kładką miasto z wyspą, a w murach obronnych pojawiła się „furta” zwana Chyżańską. Z czasem nad furtą wzniesiono pomieszczenia służbowe Mistrza Wałowego, którego zadaniem było nadzorowanie murów i wałów obronnych. Do 1789 r. Brama Chyżańską służyła jedynie ruchowi pieszemu (stąd właśnie początkowa nazwa furta). Otwierana była tylko dwukrotnie w ciągu dnia – rano i wieczorem w celu dostarczenia świeżych ryb na miejski rynek oraz dwór książęcy. Po rozbudowie twierdzy w 1888 r. brama uzyskała swój dzisiejszy wygląd stając się ceglaną budowlą z szerokim ciągiem jezdnym i dwoma sklepionymi pomieszczeniami po bokach. Elewację budowli zdobi fryz arkadowy i niewielkie, stylizowane wieżyczki. Do bramy prowadzi przerzucony przez fosę brukowany most. Od strony Odry bramę osłaniał Bastion Filip, a od przodu bronił dostępu do bramy Rawelin August Wilhelm (co ciekawe zbudowany ok. 1631 przez wojska szwedzkie Gustawa Adolfa, blokujące miasto podczas wojny trzydziestoletniej, a po ich odstąpieniu włączony w skład fortyfikacji). Do rawelinu prowadziła nieistniejąca już dzisiaj kładka. Z Bramy Chyżańskiej wiodła droga w kierunkach na Słońsk i Frankfurt.
htmlText_993E095C_B027_159C_41D1_150714A611A1.html =
Cmentarz - U stóp rzeźb znajduje się cmentarz dla 66 członków Armii Czerwonej, każdy z grobó z własnym nagrobkiem i nazwiskiem. Wszyscy zginęli podczas bitwy o wzgórza Seelow. Cmentarz został rozbudowany, począwszy od lat 70., a zakończony w 2008 roku kolejnymi 51 grobami. Pomiędzy dwiema częściami cmentarza na dwóch listach honorowych zostali spisali liczni zaginieni żołnierze sowiec
htmlText_A327085E_BDF7_C6DF_41E6_DC1663DBD09B.html =
Cmentarz - U stóp rzeźb znajduje się cmentarz dla 66 członków Armii Czerwonej, każdy z grobó z własnym nagrobkiem i nazwiskiem. Wszyscy zginęli podczas bitwy o wzgórza Seelow. Cmentarz został rozbudowany, począwszy od lat 70., a zakończony w 2008 roku kolejnymi 51 grobami. Pomiędzy dwiema częściami cmentarza na dwóch listach honorowych zostali spisali liczni zaginieni żołnierze sowiec
htmlText_41791079_66E5_C3AA_41B2_84A8C87B12BA.html =
KOŚCIÓŁ MARIACKI - początki istnienia kostrzyńskiej świątyni sięgają
prawdopodobnie przełomu XII/XIII w. Natomiast pierwsze pisemne wzmianki o
kościele pochodzą dopiero z 1396r. Wówczas to biskup lubuski Jan zaświadczył, że istniejące w Kostrzynie bractwo kalendowe ufundowało ołtarz w kościele parafialnym p.w. Najświętszej Marii Panny. Ze źródeł wynika, że ołtarzy ówczesna świątynia miała aż siedem. Pierwsza wzmianka o kostrzyńskim proboszczu pochodzi z 1401 r. i wymienia duchownego o imieniu Gabriel. Władający Kostrzynem w pierwszej połowie XV w. Krzyżacy przebudowali Kościół w stylu gotyckim w układzie trójnawowym. Przejście Nowej Marchii w ręce Hohenzollernów w 1455r. stanowiło punkt zwrotny dla rozwoju religii w tym regionie oraz dla samej świątyni. W Wielkanoc 1538 r. margrabia Jan z Kostrzyna przeszedł na luteranizm, a kościół przekształcono w świątynię luterańską. Zmieniono wystrój kościelnego wnętrza przystosowując je do wymogów nowego obrządku. W wyniku dokonanej przebudowy postawiono wysoki alabastrowy ołtarz - dzieło mistrzów weneckich. Pod nim wymurowano krypty i przygotowano grobowiec dla pary książęcej. W kościele odnowiono organy, a wysokie okna ozdobiono barwnymi witrażami. We wnętrzu kościoła ustawiono popiersie Marcina Lutra dłuta słynnego artysty-rzeźbiarza Łukasza Cranacha. Z tego okresu pochodzi też łączący kościół i zamek krużganek. W wyniku kolejnych modernizacji kościół pokryto miedzianym dachem oraz wyposażono w 4 dzwony, z których największy ważył 1600 kg. Z wybudowaną jeszcze za czasów elektora Joachima I w 1531 r. wieżą kościelną związana jest ciekawa historia. W XVII w. na służbie kościelnej znajdował się trębacz, którego obowiązkiem było cogodzinne granie sygnału z wieży kościelnej. W ten sposób znaczono kostrzynianom upływający czas o każdej pełnej godzinie od 3 rano do 10 wieczorem.
W sierpniu 1758 r. podczas oblężenia i ostrzału miasta przez Rosjan świątynia spłonęła. Budowę całkowicie nowego kościoła zakończono w 1787r.. Sakralna budowla w stylu późnobarokowym miała szeroką, jedną nawę i wysoko położony ołtarz, do którego wiodły drewniane schody. Wzdłuż nawy biegła galeria. Sprowadzone wcześniej cztery nowe dzwony umieszczono w ozdobionej zegarem wieży kościelnej. Podczas francuskiej okupacji twierdzy w latach 1806-1814 kościół został przekształcony w magazyn zbożowy i zdewastowany. W 1815 r. kościół gruntownie przebudowano w stylu neogotyckim. Otrzymał wysoką, dwupiętrową galerię wspartą na kolumnach. Na ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający wniebowstąpienie Jezusa Chrystusa. Pod ołtarzem pozostał odnowiony grobowiec pary książęcej. U podstawy ambony stała ozdobna, drewniana chrzcielnica. Znalazły też swoje miejsce uratowane z pożogi popiersia Lutra oraz margrabiego Jana i jego żony. Kościół parafialny przez całe stulecia był jedną z najwspanialszych budowli Starego Miasta, niestety został zniszczony podczas oblężenia Kostrzyna w 1945r. , a jego ruiny rozebrano po wojnie.
htmlText_990E1F85_B01D_0D6C_41DE_942BE3221545.html =
Klessin jest wioską-symbolem w sercu pola bitwy w regionie„Oderbruch” w 1945 roku.
„Jeżeli Klessin upadnie, upadnie także Berlin.” – niemieckie dowództwo wojskowe przypieczętowało w marcu 1945 roku los Klessin, małe miasteczko nad Odrą. W kolejnych dniach działania bojowe, w których skoncentrowany na terenie tego 150-osobowego domu na północy Frankfurtu nad Odrą nad wzgórzami Seelow. Aby powstrzymać armię radziecką w drodze do Berlina, Klessin musiał być broniony do ostatniego pocisku. Zamiast życia na wsi bardzo szybko wybuchły zaciekłe walki wokół zamku i posiadłości Klessin. Miasto i kilkuset niemieckich żołnierzy nie oparło się naporowi Armii Czerwonej. Setki, jeśli nie tysiące żołnierzy niemieckich i sowieckich zginęło na polu bitwy w okolicy wioski. 23 marca 1945 roku sowiecki przełom został pomyślnie zakończony. Prawie wszystko w Klessin zostało zniszczone. Teraz nic już prawie nie przypomina okropności wojny i… wielu zmarłych, których nigdy nie odnaleziono.
Stowarzyszenie dziedzictwa z Wuhden chciałoby to zmienić. W 2022r., czyli prawie osiemdziesiąt lat później, inicjatywa Obywatelska planuje otwarcie pomnika na terenie dawnego osiedla.
htmlText_852BDCAD_B03D_0CBC_41E0_098C94A353A6.html =
Miejsce pamięci i muzeum "Wzgórza Seelow"
Pomnik upamiętniający bitwę w ostatnich miesiącach II wojny światowej w roku 1945, toczoną po zachodniej stronie Odry i jej konsekwencje dla ludności, kultury oraz krajobrazu. Dziesiątki tysięcy żołnierzy różnych narodowości i cywilów straciło życie podczas „Bitwy o wzgórza Seelow”.
htmlText_A5E24C59_BDF4_DE25_41D1_DD973B20C8DF.html =
Muzeum - Z okazji 50. rocznicy powstania Związku Radzieckiego w 1972 r. NRD otworzył to muzeum dla publiczności. Architektura przypomina bunkier operacyjny z marszałka Żukowa. Był on sowieckim dowódcą ofensywy na Berlin. Jego bunkier znajdował się w Reitwein, położonym około 20 kilometrów stąd. Aktualna wystawa stała pokazuje wydarzenia historyczne roku 1945, walki w Berlinie i ich konsekwencje w formie nowoczesnej narracji z elementami audiowizualnymi. Nawiązuje również do historii tego miejsca pamięci w różnych epokach historycznych. Ponadto można obejrzeć tutaj różne filmy w małym kinie muzealnym. Pokaz slajdów odnosi się do bitew z początku 1945 roku zwizualizowanej na makiecie. Instalacje multimedialne zwracają uwagę na problem wystawy poprzez wywiady z osobami zajmującymi się historią tego miejsca, wzbogacone mapami i zdjęciami.
Budynek wychodzi na dziedziniec, w którym znajduje się wielkogabarytowy sprzęt wojskowy.
htmlText_868D66DD_B02F_7C9C_41D3_9D3EAEB2F9A6.html =
Muzeum - Z okazji 50. rocznicy powstania Związku Radzieckiego w 1972 r. NRD otworzył to muzeum dla publiczności. Architektura przypomina bunkier operacyjny z marszałka Żukowa. Był on sowieckim dowódcą ofensywy na Berlin. Jego bunkier znajdował się w Reitwein, położonym około 20 kilometrów stąd. Aktualna wystawa stała pokazuje wydarzenia historyczne roku 1945, walki w Berlinie i ich konsekwencje w formie nowoczesnej narracji z elementami audiowizualnymi. Nawiązuje również do historii tego miejsca pamięci w różnych epokach historycznych. Ponadto można obejrzeć tutaj różne filmy w małym kinie muzealnym. Pokaz slajdów odnosi się do bitew z początku 1945 roku zwizualizowanej na makiecie. Instalacje multimedialne zwracają uwagę na problem wystawy poprzez wywiady z osobami zajmującymi się historią tego miejsca, wzbogacone mapami i zdjęciami.
Budynek wychodzi na dziedziniec, w którym znajduje się wielkogabarytowy sprzęt wojskowy.
htmlText_133C73F0_67A5_4ED1_41D2_FB3DB2E75954.html =
POMNIK MARGRABIEGO JANA Odsłonięty 24.10.1903 r. pomnik margrabiego Jana z Kostrzyna stał się niemal natychmiast jednym z najważniejszych symboli miasta. Pomnik ufundował i osobiście odsłonił ostatni cesarz Prus Wilhelm II. Autorem pomnika był wybitny artysta, rzeźbiarz Fritz Schaper. Monument był swoistym wotum wdzięczności mieszkańców miasta dla budowniczego miasta-twierdzy. Postać Jana na stworzonym przez artystę posągu miała na głowie renesansowy beret - można powiedzieć znak czasów, aby podkreślić, że Jan był mecenasem sztuki i człowiekiem renesansu. Podkreślał to także strój, który od razu przywodzi oglądającemu na myśl właśnie tę epokę. Postać z pomnika patrzyła dumnie na zamek - okazałą rezydencję władcy Nowej Marchii. Na szyi zawieszony miał łańcuch odziedziczony po ojcu Joachimie I, który podkreślał wielowiekową spuściznę rodową Hohenzollernów. Jego prawica opierała się na stelażu, na którym widoczna była mapa twierdzy, której był budowniczym. Prawa dłoń zaś oparta byłamna rękojeści miecza, aby przypominać, że nie tylko rozumem biegle władca ów władał, ale nie wahał się także użyć ostrza, gdy zaszła taka potrzeba. Być może jest to nawiązanie do słynnych słów, kiedy opowiedział się zdecydowanie za reformacją: "Prędzej krew niż atrament, prędzej miecz niż pióro". Na cokole pomnika tego wybitnego władcy Nowej Marchii umieszczone były cztery grawerowane inskrypcje, różne dla czterech stron świata.
• Od strony zamku umieszczona była informacja o latach panowania:
JOHANN MARKGRAF v. BRANDENBURG 1535-1571
• Od strony kościoła credo władcy:
SOLUS SPES MEA CHRISTUS
• Od strony Komendantury znajdowało się podziękowanie mieszkańców:
IHREM MARKGRAFEN HANS DIE DANKBARE STADT CÜSTRIN
• Od strony Placu Ćwiczeń credo władcy:
IN SILENTIO ET SPE FORTITUDO MEA
Z historią odsłonięcia pomnika wiąże się znamienne zdarzenie. Cesarz miał
go odsłonić osobiście już w sierpniu 1903 roku. Wynikało to z tego, że lubił on
ceremonie przy "cesarskiej pogodzie" czyli w pełnym słońcu. W lipcu 1903 roku
Kostrzyn nawiedziła wielka powódź, która wyrządziła ogromne szkody. Ówczesny burmistrz i prawdopodobny zleceniodawca budowy pomnika Max Detlefsen przejął się tym tak bardzo, że jeszcze przed wizytą władcy zmarł na zawał serca. Uroczystość została przełożona na miesiąc październik.
Pomnik nie przetrwał konsekwencji wojennej zawieruchy. Cokół został zdewastowany, a figura margrabiego zaginęła. Nie wiemy kiedy to się stało. Faktem jest, że w dokumentacji fotograficznej z roku 1962 widnieje już tylko cokół, bez figury margrabiego. W latach 70. XX w. cokół został zdeponowany w magazynach Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego, aby powrócić na swoje pierwotne miejsce 22.04.2010 r. Odrestaurowany wysiłkiem Muzeum Twierdzy Kostrzyn cokół stanowi pierwszy etap w przywróceniu dawnego wyglądu tego miejsca. Tym bardziej, że w Muzeum Miejskim w Berlinie odnaleziono gipsową figurę margrabiego autorstwa samego Fritza Schapera, służącą niegdyś autorowi za pierwowzór pomnika. Mogłaby posłużyć także obecnie dla rekonstrukcji jego wiernej repliki.
htmlText_9ACC3FD3_B025_0CE4_41E3_B86E071AECB4.html =
Pomnik - Monumentalną rzeźbę zbudowali artyści radzieccy Lew Kerbel i Wladimir Zigal. Posąg z brązu ma ponad 4 metry wysokości i stoi na betonowej podstawie. Pokazuje żołnierza Armii Czerwonej trzymającego się na zniszczonym niemieckim czołgu, patrząc na wschód do swojego domu. Artyści stworzyli to monumentalne dzieło w ciągu zaledwie pięciu miesięcy w 1945 roku po zakończeniu wojny. Na pomniku widnieje napis:
„1941 – 1945 Wieczna sława bohaterów, poległych w walkach z faszystowskimi intruzami – o wolność i niepodległość Związku Radzieckiego”.
htmlText_A251EC21_BDF4_BE65_41D6_2BB326EDCA32.html =
Pomnik - Monumentalną rzeźbę zbudowali artyści radzieccy Lew Kerbel i Wladimir Zigal. Posąg z brązu ma ponad 4 metry wysokości i stoi na betonowej podstawie. Pokazuje żołnierza Armii Czerwonej trzymającego się na zniszczonym niemieckim czołgu, patrząc na wschód do swojego domu. Artyści stworzyli to monumentalne dzieło w ciągu zaledwie pięciu miesięcy w 1945 roku po zakończeniu wojny. Na pomniku widnieje napis:
„1941 – 1945 Wieczna sława bohaterów, poległych w walkach z faszystowskimi intruzami – o wolność i niepodległość Związku Radzieckiego”.
htmlText_21841E02_66AE_F931_41C2_59746A12FC50.html =
TWIERDZA – 11 listopada 1537 r. margrabia brandenburski na Kostrzynie Jan
oficjalnie dał początek umocnieniu swojej siedziby Szczegółowy przebieg budowy obwarowań za jego życia pozostaje wciąż w znacznej mierze zagadką. Margrabia miał pierwotnie wznieść fortyfikacje drewniano-ziemne, które wskutek periodycznych powodzi szybko niszczały, więc zdecydował się je umocnić murem. Z pewnościąważną cezurą było sprowadzenie na miejsce w 1559 r. inżyniera rodem z Włoch - Franciszka Chiaramelli z Gandino. Budowa nowocześniejszych fortyfikacji bastionowych mogła się co prawda zacząć już wcześniej, jednak rzeczywiście udany transfer nowych idei wymagał nadzoru fachowca odpowiedniej klasy. Przekształceniem Kostrzyna w ufortyfikowaną rezydencję wiązało się z reorganizacją planu miasta oraz wzniesieniem licznych obiektów zaplecza (ogrodu książęcego, arsenałów, składów prowiantu, wozowni…). Warownia ukończona została już po śmierci margrabiego (1571), w ostatnich latach XVI w. Od 1578 r. jej budową kierował kolejny Włoch - Roch Guerini hrabia Linari. Zachowane bastiony Król i Filip, jak również związane z nimi odcinki kurtyn przypisać należy zapewne właśnie jemu.
O umocnieniu Kostrzyna zdecydowało jego strategiczne położenie u zbiegu Warty i Odry, oraz ochrona, jaką zapewniała miejscu sama natura. Pierwotnie forteca przypominała wyspę wśród wód i błot, skomunikowaną ze "stałym lądem" mostami i groblami. Kostrzyn był pierwszorzędnym miejscem ucieczki i sprawdził się w tej roli w okresie wojny 30-letniej, gdy znalazło w nim schronienie wielu prominentów, m. in. następca brandenburskiego tronu, późniejszy Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm. Począwszy od 1630 r. wokół murowanego rdzenia wyrosły ziemne dzieła zewnętrzne - raweliny i słoniczoła, a wylot mostu na drugim brzegu Odry zabezpieczono bastionowym szańcem. W 1650 r. powstał pierwszy znany dokładny plan założenia, na którym oparta została również jedna z trzech rycin przedstawiających Twierdzę, zamieszczonych w popularnej „Topografii Elektoratu Brandenburskiego i Księstwa, Pomorskiego…”, wydanej w 1652 r. przez spadkobierców Mateusza Meriana Starszego. Odnotowuje ona również dzieło rogowe na Gorzynie (Der Gorin), które mogło powstać właśnie w tym czasie, oraz poprzedzające je umocnienia traktu prowadzącego na most, które później zlikwidowano.
htmlText_A98E59D3_BA57_4625_41D6_C1F474D3DBEB.html =
TWIERDZA – 11 listopada 1537 r. margrabia brandenburski na Kostrzynie Jan
oficjalnie dał początek umocnieniu swojej siedziby Szczegółowy przebieg budowy
obwarowań za jego życia pozostaje wciąż w znacznej mierze zagadką. Margrabia miał pierwotnie wznieść fortyfikacje drewniano-ziemne, które wskutek periodycznych powodzi szybko niszczały, więc zdecydował się je umocnić murem. Z pewnością ważną cezurą było sprowadzenie na miejsce w 1559 r. inżyniera rodem z Włoch - Franciszka Chiaramelli z Gandino. Budowa nowocześniejszych fortyfikacji bastionowych mogła się co prawda zacząć już wcześniej, jednak rzeczywiście udany transfer nowych idei wymagał nadzoru fachowca odpowiedniej klasy. Przekształcenie
Kostrzyna w ufortyfikowaną rezydencję wiązało się z reorganizacją planu miasta oraz wzniesieniem licznych obiektów zaplecza (ogrodu książęcego, arsenałów, składówprowiantu, wozowni…). Warownia ukończona została już po śmierci margrabiego (1571), w ostatnich latach XVI w. Od 1578 r. jej budową kierował kolejny Włoch - Roch Guerini hrabia Linari. Zachowane bastiony Król i Filip, jak również związane z nimi odcinki kurtyn przypisać należy zapewne właśnie jemu.
O umocnieniu Kostrzyna zdecydowało jego strategiczne położenie u zbiegu Warty i Odry, oraz ochrona, jaką zapewniała miejscu sama natura. Pierwotnie forteca przypominała wyspę wśród wód i błot, skomunikowaną ze stałym lądem mostami i groblami. Kostrzyn był pierwszorzędnym miejscem ucieczki i sprawdził się w tej roli w okresie wojny 30-letniej, gdy znalazło w nim schronienie wielu prominentów, m. in. następca brandenburskiego tronu, późniejszy Wielki Elektor Fryderyk Wilhelm. Począwszy od 1630 r. wokół murowanego rdzenia wyrosły ziemne dzieła zewnętrzne - raweliny i słoniczoła, a wylot mostu na drugim brzegu Odry zabezpieczono bastionowym szańcem. W 1650 r. powstał pierwszy znany dokładny plan założenia, na którym oparta została również jedna z trzech rycin przedstawiających Twierdzę, zamieszczonych w popularnej „Topografii Elektoratu Brandenburskiego i Księstwa, Pomorskiego…”, wydanej w 1652 r. przez spadkobierców Mateusza Meriana Starszego. Odnotowuje ona również dzieło rogowe na Gorzynie (Der Gorin), które mogło powstać właśnie w tym czasie, oraz poprzedzające je umocnienia traktu prowadzącego na most, które później zlikwidowano.
htmlText_A8938690_B06F_1F63_41D8_B6CCAF09A3D9.html =
ZAMEK W MIĘDZYRZECZU - W widłach Obry i Paklicy znajduje się sztuczne wzniesienie, na którym stoją ruiny królewskiego zamku. Już w końcu IX wieku był tu drewniany gródek, który niejednokrotnie niszczyli Brandenburczycy. W 1296 roku strawił go częściowo pożar, po którym w grodzie stacjonowało już tylko wojsko. Zamek murowany wzniósł Kazimierz Wielki, ale dokładnych dat trwania budowy nie znamy. Zapewne rozpoczęto ją przed 1340 rokiem, a badania archeologiczne świadczą, że po 1350 roku jeszcze mogła nie być ukończona. Zamek dość dokładnie dopasowano kształtem do założenia grodowego. Mury obwodowe, z wyjątkiem odcinka północnego, stoją na dawnych wałach ziemnych, a całość ma plan nieregularny. Wjazd do zamku prowadził od strony wschodniej, obok znajdowała się wieża. Później przeniesiono wjazd na środek wschodniego odcinka muru, a na jego dawnym miejscu wzniesiono większą wieżę wysuniętą nieco na zewnątrz. Zabudowania mieszkalne znalazły się w zachodniej i południowej części dziedzińca.
W 1474 roku zamek został zdobyty przez śląskich łupieżców. Jeszcze w XV wieku go przebudowano. Kiedy w 1520 roku niemieckie wojska szły na pomoc Krzyżakom zdobyły i spaliły międzyrzecki zamek. Podczas odbudowy po tych zniszczeniach zostały mu nadane cechy renesansowe. Nie zapomniano również o fortyfikacjach, które doczekały się gruntownej modernizacji w 1564 roku. Dodano wtedy dwie narożne cylindryczne basteje.
Bardzo dobrze zachowana basteja południowa wzniesiona jest z cegły. Jej wewnętrzna średnica to około 10-11 metrów a grubość murów wynosi 3,5 metra. Użytkowana kondygnacja 9 metrowej bastei usytuowana jest 3 metry nad poziomem terenu. Na tej wysokości znajdują się dwa rodzaje strzelnic - dla lekkiej broni palnej oraz obecnie służące jako okna duże strzelnice do ciężkiej broni. Nie wiadomo jak wyglądało pierwotne zwieńczenie tego obiektu. W Niemczech spotykało się wówczas basteje kryte dachem, niewykluczone jednak, że tu mogła być kopuła usypana z ziemi z miejscami dla strzelców w przedpiersiu. Zamek był siedzibą starostów, spośród których znamy J. Zamoyskiego i Stanisława Żółkiewskiego. W czasie wojny trzydziestoletniej w XVII wieku został zniszczony, po czym długo nikt się o niego nie troszczył.
W latach 1954-1958 przeprowadzone zostały przez Z. Ziętkiewicza dokładne badania archeologiczno-architektoniczne. Obecnie mieści się tu muzeum regionalne.
htmlText_217F277B_66A5_D7D7_41D8_95CD14993EB2.html =
ZAMEK – pierwsze wzmianki mówiące o kostrzyńskim zamku znajdują się w
źródłach pisanych pochodzących z 1323 r. lecz bez wątpienia jego historia jest
jeszcze starsza. Władający Kostrzynem w pierwszej połowie XV w. Krzyżacy dokonali jego gruntownej przebudowy. Nadali zamkowi kształt czworoboku i otoczyli go fosą, nad którą przerzucono zwodzony most. Kolejnymi właścicielami zamku zostali pod koniec XV w. margrabiowie brandenburscy z dynastii Hohenzollernów. Za panowania jednego z nich - margrabiego Jana Kostrzyńskiego około 1535 r. zamek został przekształcony w piękną, renesansową rezydencję. Stał się centrum administracji książęcej w przeniesionej do Kostrzyna stolicy Nowej Marchii. W ramach przeprowadzonej rozbudowy zamek otrzymał trzy skrzydła oraz wznosił się na trzy kondygnacje. Znajdujące się na obszernym dziedzińcu wejścia ozdobiono renesansowymi portalami z terakoty. Fasadę zamku pokryto malowidłami ściennymi, przedstawiającymi sceny mitologiczne. Ciekawostkę stanowił też kryty, wspierający się na dwóch filarach korytarz łączący najwyższe piętro zamku bezpośrednio ze stojącym obok Kościołem Mariackim. Na przełomie XVI i XVII w. dobudowano czwarte skrzydło zamku, cztery cylindryczne baszty narożne oraz dach pokryto miedzianą blachą. Z początkiem XVIII w. zamek zaczął podupadać. Los kostrzyńskiego zamku pieczętuje oblężenie twierdzy przez wojska rosyjskie podczas wojny siedmioletniej. W 1758r. miasto spłonęło, a zamek uległ całkowitemu zniszczeniu. Odbudowany po dziesięciu latach, zmienił swój charakter i wystrój. Zlikwidowano otaczającą go dotychczas fosę, a pozbawiony ozdób budynek przestał pełnić funkcje reprezentacyjne. Podczas okupacji twierdzy przez Francuzów w latach 1806-1814 w zamku urządzono szpital polowy, a po powrocie twierdzy we władanie pruskie zamek przekształcono na koszary wojskowe zwane odtąd „koszarami zamkowymi”. Od tego czasu przez nieco ponad 130 lat, aż do 1945 r. był miejscem stacjonowania części kostrzyńskiego garnizonu. W czasach świetności w zamku gościły koronowane głowy: Fryderyk III, car Piotr I, król Polski August III i królewicz pruski Fryderyk (również jako więzień swego ojca) - późniejszy król pruski Fryderyk II Wielki.
Podczas II wojny światowej Zamek został zniszczony, a resztki wypalonych murów ostatecznie wysadzono i rozebrano w końcu lat sześćdziesiątych.
htmlText_10000468_67A7_C9F1_41BC_C22A561BFD79.html =
ZAMEK – pierwsze wzmianki mówiące o kostrzyńskim zamku znajdują się w
źródłach pisanych pochodzących z 1323 r. lecz bez wątpienia jego historia jest
jeszcze starsza. Władający Kostrzynem w pierwszej połowie XV w. Krzyżacy dokonali jego gruntownej przebudowy. Nadali zamkowi kształt czworoboku i otoczyli go fosą, nad którą przerzucono zwodzony most. Kolejnymi właścicielami zamku zostali pod koniec XV w. margrabiowie brandenburscy z dynastii Hohenzollernów. Za panowania jednego z nich - margrabiego Jana Kostrzyńskiego około 1535 r. zamek został przekształcony w piękną, renesansową rezydencję. Stał się centrum administracji książęcej w przeniesionej do Kostrzyna stolicy Nowej Marchii. W ramach przeprowadzonej rozbudowy zamek otrzymał trzy skrzydła oraz wznosił się na trzy kondygnacje. Znajdujące się na obszernym dziedzińcu wejścia ozdobiono renesansowymi portalami z terakoty. Fasadę zamku pokryto malowidłami ściennymi, przedstawiającymi sceny mitologiczne. Ciekawostkę stanowił też kryty, wspierający się na dwóch filarach korytarz łączący najwyższe piętro zamku bezpośrednio ze stojącym obok Kościołem Mariackim. Na przełomie XVI i XVII w. dobudowano czwarte skrzydło zamku, cztery cylindryczne baszty narożne oraz dach pokryto miedzianą blachą. Z początkiem XVIII w. zamek zaczął podupadać. Los kostrzyńskiego zamku pieczętuje oblężenie twierdzy przez wojska rosyjskie podczas wojny siedmioletniej. W 1758r. miasto spłonęło, a zamek uległ całkowitemu zniszczeniu. Odbudowany po dziesięciu latach, zmienił swój charakter i wystrój. Zlikwidowano otaczającą go dotychczas fosę, a pozbawiony ozdób budynek przestał pełnić funkcje reprezentacyjne. Podczas okupacji twierdzy przez Francuzów w latach 1806-1814 w zamku urządzono szpital polowy, a po powrocie twierdzy we władanie pruskie zamek przekształcono na koszary wojskowe zwane odtąd „koszarami zamkowymi”. Od tego czasu przez nieco ponad 130 lat, aż do 1945 r. był miejscem stacjonowania części kostrzyńskiego garnizonu. W czasach świetności w zamku gościły koronowane głowy: Fryderyk III, car Piotr I, król Polski August III i królewicz pruski Fryderyk (również jako więzień swego ojca) - późniejszy król pruski Fryderyk II Wielki.
Podczas II wojny światowej Zamek został zniszczony, a resztki wypalonych murów ostatecznie wysadzono i rozebrano w końcu lat sześćdziesiątych.
htmlText_B12300BB_A531_6729_41D8_8D6C1FB5479C.html =
Na tym pietrze bunkra widać wejścia do rocznych techniczno socjalnych pomieszczeń. Tuz przy szybie komunikacyjnym izba głównej wentylatorowi, gdzie były podciśnieniowe urządzenia wentylacyjne. Obiekty bojowe jak ten bunker oraz podziemny system tuneli wentylowane byty samoczynnie- grawitacyjnie, w przypadku ataku chemicznego możliwe było zamknięcie tej wentylacji i uruchomienie jej podciśnieniowego zamiennika. Szyb komunikacyjny z żelbetonowa zabiegową klatką schodową pozwoli Państwu na zejście na dół. Wolna przestrzeń za barierka to miejsce windy towarowej. Niestety w tym i wielu innych szybach nie zostały zainstalowane.
htmlText_BC367A51_A571_7B79_41E4_971BA2400D71.html =
Podziemna trasa turystyczna przebiega korytarzami 20-50 m pod ziemia. Większość korytarzy ma ok. 210 cm wysokości i sześćdziesięciu centymetrów grubości ściany. Posadzki uzbrojone w torowisko kolejki elektrycznej a miedzy szynami, co kilkadziesiąt metrów widoczne są betonowe pokrywy studzienek rewizyjnych połączonych półtora metra pod posadzką rurami odwodnienia podziemnego system tuneli. Pod płytami chodnikowymi po lewej stronie w piasku znajdowała się rura kamionkowa wypełniona kablami elektrycznymi. Ten korytarz ma długość jednego kilometra, lecz w zależności od wybranego przez Państwa wariantu wycieczki przejdziemy do w całości lub tylko około 250 m.
htmlText_42F586AF_66E2_CCA6_41D0_4419E79D7C32.html =
BASTION FILIP – obiekt o przeznaczeniu typowo militarnym, położony w południowo-wschodnim rogu twierdzy, z jednej strony osłonięty wodami fosy, a z drugiej wodami Odry. Zbudowany został w 1568 r. podczas pierwszego okresu fortyfikowania miasta. Ma kształt trapezu o konstrukcji ziemno-ceglanej. Bastion ten był początkowo wysokim nasypem ziemnym i dopiero z czasem został wzmocniony uzyskując dzisiejszy wygląd. Ziemne wały obmurowano ceglanymi ścianami, a we wnętrzu wyryto system korytarzy i pomieszczeń oraz zaopatrzonych w strzelnice kazamat. Ich łączna powierzchnia wynosi 1769 m 2 . Do bastionu można było się dostać długim, nieco obniżającym się korytarzem. Został on zaprojektowany w taki sposób aby umożliwić załodze obronę nawet w przypadku, gdyby nieprzyjaciel sforsował masywne drzwi i dostał się do środka. Bastion Filip stanowił ważny i nowoczesny element całych fortyfikacji. Dostosowany do użycia artylerii oraz prowadzenia ognia flankującego miał trudną do zniszczenia konstrukcję. W latach 1569-1706 na Bastionie stał wiatrak młyński. W 1709 r. francuscy fortyfikatorzy przegrodzili płynącą pod bastionem odnogę Warty, przekształcając ją w fosę. W postawionej przez nich przegrodzie (grodzy) znajdował się otwór, przez który wody Odry łączyły się z wodami fosy, a odpowiedni mechanizm pozwalał na regulowanie poziomu wody w przylegającej do bastionu fosie. Ze względu na swoje usytuowanie załoga bastionu mogła kontrolować ruch statków w zlewisku Warty i Odry oraz drogi do Kostrzyna ze Słońska i Frankfurtu. W pierwszej połowie XX w. Bastion Filip przestał pełnić rolę obiektu wojskowego. W 1929 r. w podziemiach bastionu otworzono Muzeum Twierdzy Kostrzyńskiej – „Kasematten-Museum”. W muzeum eksponowano kopie uzbrojenia i wyposażenia garnizonu twierdzy. Niestety, zarówno dawne muzeum jak i jego eksponaty uległy zniszczeniu w 1945r.
htmlText_2417D934_66A3_DB51_41C6_9DDB720F6E1A.html =
BRAMA BERLIŃSKA – wybudowana została ok.1578 r. i początkowo wyglądała
zupełnie inaczej - posiadała tylko jedno przęsło, które zamykane było solidną bramą z obydwu stron. Rozwój miasta spowodował jednak, że takie rozwiązanie, z punktu widzenia komunikacyjnego, okazało się niewydolne. Brama Berlińska była więc wielokrotnie przebudowywana, a swój obecny wygląd uzyskała dopiero ok. 1877r. Wiele razy zmieniała także swoją nazwę. Początkowo nazywana Bramą Gorzyńską, w dokumentach z początków XVII w. wymieniana jest jako Brama Lubuska, a później Brama Odrzańska. W XVIII w. przybiera nazwę Bramy Długiej Grobli. Po kolejnej przebudowie w 1797r. nazwa została zmieniona na Bramę Berlińską. Ze względu na swoje usytuowanie skupiała ruch podróżnych w kierunku zachodnim, dlatego mówiono, że stanowi "wrota do Brandenburgii". W przypadku zagrożenia wojennego chroniona była wodami fosy, artylerią znajdujących się w pobliżu rawelinów oraz osłaniających ją bastionów Król i Królowa. W swym początkowym okresie (do 1604r.) ze względów obronnych była niedostępna dla ogółu podróżnych. Brama Berlińska jest ceglaną budowlą, składającą się z dwóch zasadniczych części. Pierwszą stanowią, pełniące funkcję komunikacyjną, dwa tunele przejazdowe o kolebkowym sklepieniu i kształcie prostokątów. Drugą natomiast pomieszczenia mieszkalno-obronne, w których przebywała straż oraz główny fortyfikator. Elewację budowli zdobi fryz arkadowy i gzyms koronujący oraz wieńczą stylizowane wieżyczki. Od 2 maja 1931 r. aż do zakończenia II wojny światowej na szczycie bramy umieszczony był charakterystyczny orzeł cesarski z lanego żelaza (przeniesiony z rozebranej Bramy Sarbinowskiej). Po uruchomieniu tramwajów w pierwszej połowie XX w. przez bramę przebiegała dwutorowa linia łącząca Stare Miasto z jej dzielnicami, po której do dzisiaj widać ślady na sklepieniu. Najprawdopodobniej wówczas pojawił się napis "Böhmerwald&Czeski Las" wskazujący zarazem rekreacyjny park jak i… pobliską gospodę.
htmlText_1071BA04_67A6_B931_41D2_4FEE563CFB7D.html =
KOŚCIÓŁ MARIACKI - początki istnienia kostrzyńskiej świątyni sięgają
prawdopodobnie przełomu XII/XIII w. Natomiast pierwsze pisemne wzmianki o
kościele pochodzą dopiero z 1396r. Wówczas to biskup lubuski Jan zaświadczył, że istniejące w Kostrzynie bractwo kalendowe ufundowało ołtarz w kościele parafialnym p.w. Najświętszej Marii Panny. Ze źródeł wynika, że ołtarzy ówczesna świątynia miała aż siedem. Pierwsza wzmianka o kostrzyńskim proboszczu pochodzi z 1401 r. i wymienia duchownego o imieniu Gabriel. Władający Kostrzynem w pierwszej połowie XV w. Krzyżacy przebudowali Kościół w stylu gotyckim w układzie trójnawowym. Przejście Nowej Marchii w ręce Hohenzollernów w 1455r. stanowiło punkt zwrotny dla rozwoju religii w tym regionie oraz dla samej świątyni. W Wielkanoc 1538 r. margrabia Jan z Kostrzyna przeszedł na luteranizm, a kościół przekształcono w świątynię luterańską. Zmieniono wystrój kościelnego wnętrza przystosowując je do wymogów nowego obrządku. W wyniku dokonanej przebudowy postawiono wysoki alabastrowy ołtarz - dzieło mistrzów weneckich. Pod nim wymurowano krypty i przygotowano grobowiec dla pary książęcej. W kościele odnowiono organy, a wysokie okna ozdobiono barwnymi witrażami. We wnętrzu kościoła ustawiono popiersie Marcina Lutra dłuta słynnego artysty-rzeźbiarza Łukasza Cranacha. Z tego okresu pochodzi też łączący kościół i zamek krużganek. W wyniku kolejnych modernizacji kościół pokryto miedzianym dachem oraz wyposażono w 4 dzwony, z których największy ważył 1600 kg. Z wybudowaną jeszcze za czasów elektora Joachima I w 1531 r. wieżą kościelną związana jest ciekawa historia. W XVII w. na służbie kościelnej znajdował się trębacz, którego obowiązkiem było cogodzinne granie sygnału z wieży kościelnej. W ten sposób znaczono kostrzynianom upływający czas o każdej pełnej godzinie od 3 rano do 10 wieczorem.
W sierpniu 1758 r. podczas oblężenia i ostrzału miasta przez Rosjan świątynia spłonęła. Budowę całkowicie nowego kościoła zakończono w 1787r.. Sakralna budowla w stylu późnobarokowym miała szeroką, jedną nawę i wysoko położony ołtarz, do którego wiodły drewniane schody. Wzdłuż nawy biegła galeria. Sprowadzone wcześniej cztery nowe dzwony umieszczono w ozdobionej zegarem wieży kościelnej. Podczas francuskiej okupacji twierdzy w latach 1806-1814 kościół został przekształcony w magazyn zbożowy i zdewastowany. W 1815 r. kościół gruntownie przebudowano w stylu neogotyckim. Otrzymał wysoką, dwupiętrową galerię wspartą na kolumnach. Na ołtarzu umieszczono obraz przedstawiający wniebowstąpienie Jezusa Chrystusa. Pod ołtarzem pozostał odnowiony grobowiec pary książęcej. U podstawy ambony stała ozdobna, drewniana chrzcielnica. Znalazły też swoje miejsce uratowane z pożogi popiersia Lutra oraz margrabiego Jana i jego żony. Kościół parafialny przez całe stulecia był jedną z najwspanialszych budowli Starego Miasta, niestety został zniszczony podczas oblężenia Kostrzyna w 1945r. , a jego ruiny rozebrano po wojnie.
htmlText_B6227958_A530_9977_41E1_CB5716DC2957.html =
Międzyrzecki Rejon Umocniony powstał w latach 1934-1938, w wyniku skomplikowanej sytuacji politycznej ówczesnych Niemiec wobec Polski, Francji i innych państw europejskich. W listopadzie 1918r. po zakończeniu I Wojny Światowej, Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów w wyniku czego Niemcy utraciły na rzecz Polski: Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie i część Górnego Śląska. Dodatkowo Traktat Wersalski narzucił przegranym w tym Niemcom ograniczenie armii do stu tysięcy żołnierzy oraz zakaz posiadania ciężkiego uzbrojenia jak również wznoszenia nowych fortyfikacji.
W ten sposób osłabione państwo niemieckie znalazło się w kleszczach sprzymierzonych od 1921 r Francji i Polski. Już pod koniec lat dwudziestych kontrola respektowania zapisów Traktatu Wersalskiego prowadzona przez specjalnie powołaną komisję uległa złagodzeniu, a sojusz francusko-polski osłabieniu, co pozwoliło Niemcom na rozpoczęcie prac fortyfikacyjnych wzdłuż ich wschodniej granicy.
Biorąc pod uwagę doświadczenia z I Wojny Światowej i obowiązujący kanon strategii militarnej powstawały dzieła fortyfikacyjne a terenie Prus Wschodnich, Pomorza i Śląska. Jednak najważniejszym pod względem strategicznym był kierunek Warszawa-Poznań-Berlin przechodzący przez tzw. Bramę Lubuską zawartą między Środkową Odrą i Dolną Warta, gdzie dzisiaj się znajdujemy.
Teren ten zaczęto fortyfikować w 1934r. Już na etapie projektowania i budowy podzielono go na trzy odcinki: południowy, centralny i północny. W pierwszym etapie powstawały systemy oparte na kanałach łączących jeziora oraz obiekty bojowe broniące najważniejsze przejścia drogowe. W połowie 1935 roku ukończono projekt związany z budową odcinka centralnego na terenie którego się znajdujemy. Jeszcze jesienią 1935 roku teren ten wizytował Adolf Hitler. Kilka miesięcy później rozpoczęto budowę fortyfikacji zamykających najkrótsza drogę na Berlin. Przy budowie umocnień uczestniczyły prywatne niemieckie firmy budowlane wspomagane przez niemieckich robotników. Z uwagi na charakter budowy prace nadzorowane były na początku przez oficerów Inspektoratu Saperów i Fortyfikacji a później przez Organizację Todt, która na tych obiektach pozostawała do lutego 1945 roku. Mając na względzie naturalne ukształtowanie terenu Odcinek Centralny musiał różnić się od dwóch pozostałych. Ufortyfikowano go najsilniej. Schrony bojowe oddalone od siebie co kilkaset metrów połączone systemem podziemnych korytarz. Z uwagi na konieczność dostosowania wyposażenia poszczególnych bunkrów w środki ogniowe projekt był kilkakrotnie zmieniamy. Ostateczna wersja powstała na przełomie 1937 i 38 roku. Niedługo potem okazało się, że pełna gotowość bojowa samego odcinka centralnego zostanie osiągnięta w 1951 roku a całego MRU nawet rok później. W związku z takim stanem rzeczy, jak również zmianą sytuacji politycznej w Europe: Anschlus Austrii i zajęcie części Czechosłowacji Hitler nakazał przerwanie prac budowlanych co skutkowało ukończeniem tylko 32 km podziemnych korytarzy i 21 bunkrów Odcinka Centralnego stanowiących jedynie około 30-40% projektu. Nie bez znaczenia była też gotowość do działań wojennych powstałego w 1935 roku Wermachtu oraz plany ataku na Polskę.



htmlText_412ADD1D_66EE_DD6B_41B8_06DF5BE074E2.html =
POMNIK MARGRABIEGO JANA Odsłonięty 24.10.1903 r. pomnik margrabiego Jana z Kostrzyna stał się niemal natychmiast jednym z najważniejszych symboli miasta. Pomnik ufundował i osobiście odsłonił ostatni cesarz Prus Wilhelm II. Autorem pomnika był wybitny artysta, rzeźbiarz Fritz Schaper. Monument był swoistym wotum wdzięczności mieszkańców miasta dla budowniczego miasta-twierdzy. Postać Jana na stworzonym przez artystę posągu miała na głowie renesansowy beret - można powiedzieć znak czasów, aby podkreślić, że Jan był mecenasem sztuki i człowiekiem renesansu. Podkreślał to także strój, który od razu przywodzi oglądającemu na myśl właśnie tę epokę. Postać z pomnika patrzyła dumnie na zamek - okazałą rezydencję władcy Nowej Marchii. Na szyi zawieszony miał łańcuch odziedziczony po ojcu Joachimie I, który podkreślał wielowiekową spuściznę rodową Hohenzollernów. Jego prawica opierała się na stelażu, na którym widoczna była mapa twierdzy, której był budowniczym. Prawa dłoń zaś oparta byłamna rękojeści miecza, aby przypominać, że nie tylko rozumem biegle władca ów władał, ale nie wahał się także użyć ostrza, gdy zaszła taka potrzeba. Być może jest to nawiązanie do słynnych słów, kiedy opowiedział się zdecydowanie za reformacją: "Prędzej krew niż atrament, prędzej miecz niż pióro". Na cokole pomnika tego wybitnego władcy Nowej Marchii umieszczone były cztery grawerowane inskrypcje, różne dla czterech stron świata.


• Od strony zamku umieszczona była informacja o latach panowania:
JOHANN MARKGRAF v. BRANDENBURG 1535-1571
• Od strony kościoła credo władcy:
SOLUS SPES MEA CHRISTUS
• Od strony Komendantury znajdowało się podziękowanie mieszkańców:
IHREM MARKGRAFEN HANS DIE DANKBARE STADT CÜSTRIN
• Od strony Placu Ćwiczeń credo władcy:
IN SILENTIO ET SPE FORTITUDO MEA


Z historią odsłonięcia pomnika wiąże się znamienne zdarzenie. Cesarz miał
go odsłonić osobiście już w sierpniu 1903 roku. Wynikało to z tego, że lubił on
ceremonie przy "cesarskiej pogodzie" czyli w pełnym słońcu. W lipcu 1903 roku
Kostrzyn nawiedziła wielka powódź, która wyrządziła ogromne szkody. Ówczesny burmistrz i prawdopodobny zleceniodawca budowy pomnika Max Detlefsen przejął się tym tak bardzo, że jeszcze przed wizytą władcy zmarł na zawał serca. Uroczystość została przełożona na miesiąc październik.
Pomnik nie przetrwał konsekwencji wojennej zawieruchy. Cokół został zdewastowany, a figura margrabiego zaginęła. Nie wiemy kiedy to się stało. Faktem jest, że w dokumentacji fotograficznej z roku 1962 widnieje już tylko cokół, bez figury margrabiego. W latach 70. XX w. cokół został zdeponowany w magazynach Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunalnego, aby powrócić na swoje pierwotne miejsce 22.04.2010 r. Odrestaurowany wysiłkiem Muzeum Twierdzy Kostrzyn cokół stanowi pierwszy etap w przywróceniu dawnego wyglądu tego miejsca. Tym bardziej, że w Muzeum Miejskim w Berlinie odnaleziono gipsową figurę margrabiego autorstwa samego Fritza Schapera, służącą niegdyś autorowi za pierwowzór pomnika. Mogłaby posłużyć także obecnie dla rekonstrukcji jego wiernej repliki.
htmlText_B670C70D_A533_EAE9_41B2_B19E9739A84B.html =
Stoimy na obiekcie bojowym nr 717 pod nami dwukondygnacyjny żelbetonowy schron. Grubość ścian wynosi 150 cm, od strony północnej, wschodniej i południowej schron zabezpieczony jest gruba warstwa, ziemi. Widoczne stalowe kopuły to stalowe pancerze. Dwie widocznie największe ważące ponad 50 ton kopuły / wieże sześciostrzelnicowe przeznaczone dla 6 żołnierzy z dwoma karabinami maszynowymi, średniej wielkości kopuła ważąca pond 30 ton - to wieża obserwacyjna gdzie zamontowane były peryskop i luneta sektorowa. Ta mała to kopuła wentylacyjno- spalinowa. Większe kopuły noszą ślady po pociskach artyleryjskich, to efekt krótkich walk o Międzyrzecki Rejon Umocniony w 1945 roku.



htmlText_B1138B3A_A537_7928_41C6_03FE08B2D00C.html =
Stoimy przy ścianie zachodniej bunkra. W niej otwory wentylacyjne, miejsce na zwiniętą siatkę maskującą. Po Państwa lewej stronie widoczna płyta osłonowa wartowni. Było to stanowisko obrony wejścia uzbrojone w MG08 - ciężki karabin maszynowy typu MAXIM. Drzwi wejściowe jak wszystkie stalowe, po ich otwarciu widzimy za schodami dół pułapkę o głębokości ponad 4 m z ruchomym pomostem, który po podniesieniu blokował wejście do dalszej części schronu. W ścianie na wprost wejścia widoczna jest mała stalowa osłona strzelnicy. Wartownik z pistoletem maszynowym dodatkowo chronił wejście. Wnętrze tej wartowni zobaczycie Państwo po wejściu do bunkra.



htmlText_B2872BB8_A510_9928_4190_D8707266D667.html =
Weszliście Państwo na jeden z osiemnastu podziemnych dworców elektrycznej kolejki wąskotorowej. Było to typowe miejsce gdzie bezpiecznie mogły minąć się składy kolejki. Tylko w takich miejscach były dwa równoległe tory. Nazwy tych dworców w większości przypadków wynikały z literowego (alfabetycznego) kodu w łączności. Przykładowo temu dworcowi przyporządkowana była w łączności litera „H”- jak Henryk i tak jest dzisiaj nazywany ten dworzec- Heinrich. Od 1943 r. na Głównej Drodze Ruchu, jak nazywany jest ten główny korytarz, obok używanej linii kolejowej ustawiane były obrabiarki i stanowiska warsztatowe linii produkcyjnej silników lotniczych firmy Daimler Benz, w której pracowało ponad dwa tysiące robotników przymusowych nadzorowanych przez organizację TODT. Po zdobyciu tych fortyfikacji przez Sowietów w 1945 r. wywieźli oni cały fabryczny sprzęt do Związku Radzieckiego. Po wojnie Wojsko Polskie nadzorujące te obiekty na krótko zorganizowało tu schron atomowy, następnie w latach osiemdziesiątych, kiedy podziemne korytarze były już rezerwatem przyrody „Nietoperek” planowano tu zorganizować składowisko odpadów radioaktywnych. Nie doszło do tego i tak w latach dziewięćdziesiątych zaczęto organizować tu ruch turystyczny, którego jesteśmy kontynuatorami. Możemy się poszczycić liczbą 50 tysięcy odwiedzających rocznie. Gościmy turystów z całego świata. Z uwagi na szczególny czas ochrony nietoperzy, okres hibernacji nie możemy wejść w dalszą część podziemnego systemu, dlatego kończymy w tym miejscu zwiedzanie.
htmlText_B77B863B_A531_AB29_41C7_DFFF6C33E797.html =
Znajdujemy się na zaporze przeciwczołgowej, żelbetonowej konstrukcji poprzedzonej rowem z wysoka skarpą od strony wschodniej. Takie rozwiązanie powodowało, że część żelbetonowa była niewidoczna a czołg po pokonaniu rowu wjeżdżając na nią zawieszał się na podwoziu. Zęby smoka, bo tak nazywana jest żelbetonowa konstrukcja ciągnie się na odcinku 15 km i w zasadzie zachowana jest w stu procentach. Drogi przecinające taki układ zapory miały również zabezpieczenie, ale ze zrozumiałych powodów musiało by one ruchome. Stad też, jako zaporę drogowa stosowano stalowe bramy, szlabany czy układ stalowych szyn włożonych pionowo w jezdnię niczym żelazny jeż. W tym miejscu nie zachowała się żadna z form zapory drogowej. Za zaporą tablica pamiątkowa z 1975 r. wykonana z wysadzonych elementów żelbetonowych schronów bojowych, przypominająca o wydarzeniach z 30 stycznia 1945r., kiedy to wojska radzieckie przełamały hitlerowska obronę i wyzwoliły Ziemię Międzyrzecką.
## Skin ### Image Image_140B3169_348C_F693_41C2_98C6D8BC8D63_mobile.url = skin/Image_140B3169_348C_F693_41C2_98C6D8BC8D63_mobile_pl.png Image_140B3169_348C_F693_41C2_98C6D8BC8D63.url = skin/Image_140B3169_348C_F693_41C2_98C6D8BC8D63_pl.png Image_142BCCA2_348D_EF90_41B0_4F8BFD97977C_mobile.url = skin/Image_142BCCA2_348D_EF90_41B0_4F8BFD97977C_mobile_pl.png Image_142BCCA2_348D_EF90_41B0_4F8BFD97977C.url = skin/Image_142BCCA2_348D_EF90_41B0_4F8BFD97977C_pl.png Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C_mobile.url = skin/Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C_mobile_pl.png Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C.url = skin/Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C_pl.png Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72_mobile.url = skin/Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72_mobile_pl.png Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72.url = skin/Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72_pl.png Image_581DC081_02B0_A058_4115_4CBC3D075D88_mobile.url = skin/Image_581DC081_02B0_A058_4115_4CBC3D075D88_mobile_pl.png Image_581DC081_02B0_A058_4115_4CBC3D075D88.url = skin/Image_581DC081_02B0_A058_4115_4CBC3D075D88_pl.png Image_807864C1_AF2F_AF58_41B6_90D2AE24A415_mobile.url = skin/Image_807864C1_AF2F_AF58_41B6_90D2AE24A415_mobile_pl.png Image_807864C1_AF2F_AF58_41B6_90D2AE24A415.url = skin/Image_807864C1_AF2F_AF58_41B6_90D2AE24A415_pl.png Image_85344F5B_AF11_B968_41A9_DAC88DCEE990_mobile.url = skin/Image_85344F5B_AF11_B968_41A9_DAC88DCEE990_mobile_pl.png Image_85344F5B_AF11_B968_41A9_DAC88DCEE990.url = skin/Image_85344F5B_AF11_B968_41A9_DAC88DCEE990_pl.png Image_853CD29C_AF71_6BE8_41E3_F475F8189C93_mobile.url = skin/Image_853CD29C_AF71_6BE8_41E3_F475F8189C93_mobile_pl.png Image_853CD29C_AF71_6BE8_41E3_F475F8189C93.url = skin/Image_853CD29C_AF71_6BE8_41E3_F475F8189C93_pl.png Image_85DD923D_AF71_6B24_41B4_0C25FC23D522_mobile.url = skin/Image_85DD923D_AF71_6B24_41B4_0C25FC23D522_mobile_pl.png Image_85DD923D_AF71_6B24_41B4_0C25FC23D522.url = skin/Image_85DD923D_AF71_6B24_41B4_0C25FC23D522_pl.png Image_85EFFB5F_AF11_9968_4195_5BD7AA20E919_mobile.url = skin/Image_85EFFB5F_AF11_9968_4195_5BD7AA20E919_mobile_pl.png Image_85EFFB5F_AF11_9968_4195_5BD7AA20E919.url = skin/Image_85EFFB5F_AF11_9968_4195_5BD7AA20E919_pl.png Image_8EB256EE_AF11_AB2B_41E0_B0EB1488AA32_mobile.url = skin/Image_8EB256EE_AF11_AB2B_41E0_B0EB1488AA32_mobile_pl.png Image_8EB256EE_AF11_AB2B_41E0_B0EB1488AA32.url = skin/Image_8EB256EE_AF11_AB2B_41E0_B0EB1488AA32_pl.png Image_95137758_AEF7_6977_41CC_0D505B218312_mobile.url = skin/Image_95137758_AEF7_6977_41CC_0D505B218312_mobile_pl.png Image_95137758_AEF7_6977_41CC_0D505B218312.url = skin/Image_95137758_AEF7_6977_41CC_0D505B218312_pl.png Image_956A59F4_AF11_793F_41D1_35B7CA99BD7C_mobile.url = skin/Image_956A59F4_AF11_793F_41D1_35B7CA99BD7C_mobile_pl.png Image_956A59F4_AF11_793F_41D1_35B7CA99BD7C.url = skin/Image_956A59F4_AF11_793F_41D1_35B7CA99BD7C_pl.png Image_95A35DDC_AEF1_B968_41C0_FB1AC18D1B6B_mobile.url = skin/Image_95A35DDC_AEF1_B968_41C0_FB1AC18D1B6B_mobile_pl.png Image_95A35DDC_AEF1_B968_41C0_FB1AC18D1B6B.url = skin/Image_95A35DDC_AEF1_B968_41C0_FB1AC18D1B6B_pl.png Image_95D88AED_AEF1_9B29_41D4_29CB7F8459EA_mobile.url = skin/Image_95D88AED_AEF1_9B29_41D4_29CB7F8459EA_mobile_pl.png Image_95D88AED_AEF1_9B29_41D4_29CB7F8459EA.url = skin/Image_95D88AED_AEF1_9B29_41D4_29CB7F8459EA_pl.png Image_968CD2EA_AEF1_6B2B_41E1_21A9978E7920_mobile.url = skin/Image_968CD2EA_AEF1_6B2B_41E1_21A9978E7920_mobile_pl.png Image_968CD2EA_AEF1_6B2B_41E1_21A9978E7920.url = skin/Image_968CD2EA_AEF1_6B2B_41E1_21A9978E7920_pl.png Image_982AD27B_AF30_AB29_41D4_94274059D1AE_mobile.url = skin/Image_982AD27B_AF30_AB29_41D4_94274059D1AE_mobile_pl.png Image_982AD27B_AF30_AB29_41D4_94274059D1AE.url = skin/Image_982AD27B_AF30_AB29_41D4_94274059D1AE_pl.png Image_98539C24_AF33_BEDF_41CE_C5CFEC5CF811_mobile.url = skin/Image_98539C24_AF33_BEDF_41CE_C5CFEC5CF811_mobile_pl.png Image_98539C24_AF33_BEDF_41CE_C5CFEC5CF811.url = skin/Image_98539C24_AF33_BEDF_41CE_C5CFEC5CF811_pl.png Image_9960027A_AF13_6B2B_41C5_A2831A280DC7_mobile.url = skin/Image_9960027A_AF13_6B2B_41C5_A2831A280DC7_mobile_pl.png Image_9960027A_AF13_6B2B_41C5_A2831A280DC7.url = skin/Image_9960027A_AF13_6B2B_41C5_A2831A280DC7_pl.png Image_99665F91_AF13_99F9_41B3_CA261FD69C7C_mobile.url = skin/Image_99665F91_AF13_99F9_41B3_CA261FD69C7C_mobile_pl.png Image_99665F91_AF13_99F9_41B3_CA261FD69C7C.url = skin/Image_99665F91_AF13_99F9_41B3_CA261FD69C7C_pl.png Image_9B2BE3A3_AF30_A9D9_41E1_472054CAF490_mobile.url = skin/Image_9B2BE3A3_AF30_A9D9_41E1_472054CAF490_mobile_pl.png Image_9B2BE3A3_AF30_A9D9_41E1_472054CAF490.url = skin/Image_9B2BE3A3_AF30_A9D9_41E1_472054CAF490_pl.png Image_9B9C62EC_AF17_AB2F_41DF_A67CE6B47774_mobile.url = skin/Image_9B9C62EC_AF17_AB2F_41DF_A67CE6B47774_mobile_pl.png Image_9B9C62EC_AF17_AB2F_41DF_A67CE6B47774.url = skin/Image_9B9C62EC_AF17_AB2F_41DF_A67CE6B47774_pl.png Image_9E1B8402_AF33_6EDB_41A5_9D870CCCA404_mobile.url = skin/Image_9E1B8402_AF33_6EDB_41A5_9D870CCCA404_mobile_pl.png Image_9E1B8402_AF33_6EDB_41A5_9D870CCCA404.url = skin/Image_9E1B8402_AF33_6EDB_41A5_9D870CCCA404_pl.png Image_9E2278E0_AF30_E757_4129_C3212BFFE600_mobile.url = skin/Image_9E2278E0_AF30_E757_4129_C3212BFFE600_mobile_pl.png Image_9E2278E0_AF30_E757_4129_C3212BFFE600.url = skin/Image_9E2278E0_AF30_E757_4129_C3212BFFE600_pl.png Image_9EE81520_AF31_6ED7_41E3_952E99794AAC_mobile.url = skin/Image_9EE81520_AF31_6ED7_41E3_952E99794AAC_mobile_pl.png Image_9EE81520_AF31_6ED7_41E3_952E99794AAC.url = skin/Image_9EE81520_AF31_6ED7_41E3_952E99794AAC_pl.png Image_A48B3A0A_AB94_50E9_41E1_828A213C9714.url = skin/Image_A48B3A0A_AB94_50E9_41E1_828A213C9714_pl.png Image_B5979ABE_ABB4_7129_41C1_8F13DC8925AB.url = skin/Image_B5979ABE_ABB4_7129_41C1_8F13DC8925AB_pl.png Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB_mobile.url = skin/Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB_mobile_pl.png Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB.url = skin/Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB_pl.png ### Label Label_5A1B93E4_028F_E7DF_4150_0EE3E8FC6092.text = JESTEŚMY W PODSZYBIU OBIEKTU BOJOWEGO NA GŁĘBOKOŚCI 32M. Label_5A1B93E4_028F_E7DF_4150_0EE3E8FC6092_mobile.text = JESTEŚMY W PODSZYBIU OBIEKTU BOJOWEGO NA GŁĘBOKOŚCI 32M. ### Tooltip Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C_mobile.toolTip = Deutsche Fassung Image_16E3EAAB_01B0_61A9_4125_7B03E288C70C.toolTip = Deutsche Fassung Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB_mobile.toolTip = English version Image_CDF28409_A807_AA0D_41A7_988344C4F2FB.toolTip = English version IconButton_ABE30535_B36A_723E_41E4_5776A6694E3D.toolTip = Fullscreen IconButton_ABE30535_B36A_723E_41E4_5776A6694E3D_mobile.toolTip = Fullscreen Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72_mobile.toolTip = Wersja polska Image_35A14B65_0290_A0D9_4171_14A961AFFD72.toolTip = Wersja polska ## Tour ### Description tour.description = MODULOR-VR ### Title tour.name = Atrakcje militarne pogranicza lubusko-brandenburskiego